ΙΤΑΛΙΑ


Εισαγωγή

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 έγινε φανερή η ανάγκη ενός οργανωμένου συστήματος αξιολόγησης στην Ιταλία. Το 1997 ιδρύεται η Εθνική Υπηρεσία για την ποιότητα της εκπαίδευσης, η οποία αναθέτει στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Εκπαίδευσης, (CEDE, Centro Europeo Dell’ Educazione) να αναλάβει και να εκπονήσει σχετικά προγράμματα και δράσεις. Το 1999, το CEDE μετονομάστηκε σε Εθνικό Ινστιτούτο για την Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Συστήματος (ΙNVALSI, Instituto Naziolale per la Valutazione del Sistema Educativo di Istruzione e di Formazione) με κύριους στόχους:

  • να καταστήσει διαφανείς και προσβάσιμες στην κοινή γνώμη πληροφορίες σχετικά με τις βασικές διαστάσεις του εκπαιδευτικού συστήματος,
  • να προσφέρει στους σχεδιαστές της εκπαιδευτικής πολιτικής ένα χρήσιμο εργαλείο για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του εκπαιδευτικού συστήματος, με σκοπό να αναπτύξουν κατάλληλες στρατηγικές ελέγχου και βελτίωσής του,
  • να προσφέρει στα εκπαιδευτικά ιδρύματα εργαλεία για την αυτοαξιολόγηση και τη βελτίωση της ποιότητας του έργου τους.

Επίσης, διαμέσου της αξιολόγησης του συστήματος, είναι δυνατόν να γίνουν συγκρίσεις με παράμετρο τον χρόνο (ώστε να φανεί η ιστορική εξέλιξη και οι τάσεις που επικρατούν στην Ιταλία) και συγκρίσεις με παράμετρο το χώρο (μεταξύ των διαφόρων γεωγραφικών περιφερειών στο εσωτερικό της χώρας και μεταξύ της Ιταλίας και των άλλων ευρωπαϊκών χωρών).

Η αξιολόγηση της σχολικής εκπαίδευσης

Σε επίπεδο εκπαιδευτικού συστήματος, η αξιολόγηση θεωρείται εργαλείο τεκμηρίωσης της αποτελεσματικότητας της εκπαίδευσης με σκοπό τον προσανατολισμό της εκπαιδευτικής πολιτικής, ενώ η σύνθεση των δεδομένων κάθε σχολείου ξεχωριστά αποτελεί σημείο αναφοράς για τον ορισμό των κριτηρίων ποιότητας της σχολικής εκπαίδευσης. Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης: κάποιοι δείκτες είναι κατάλληλοι για την αξιολόγηση του συστήματος, ενώ άλλοι μπορούν να αξιοποιηθούν για τον εντοπισμό των παραγόντων που σχετίζονται με την ποιότητα των σχολείων. Σαν σύνολο ωστόσο αποτελούν εργαλείο για την αξιολόγηση του συστήματος σε ένα ενιαίο πλαίσιο. Πολλοί δείκτες έχουν σκοπό να προσφέρουν στοιχεία χρήσιμα τόσο για το εθνικό/περιφερειακό εκπαιδευτικό σύστημα, όσο και για κάθε σχολείο ξεχωριστά. Με αυτόν τον τρόπο, το σχολείο αποτελεί ένα πολύ σημαντικό σημείο αναφοράς, γιατί η αυτονομία που το χαρακτηρίζει το μετατρέπει σε μονάδα βάσης.

Αυτοαξιολόγηση σχολικών μονάδων

Το 2009, το  ΙNVALSI ανέπτυξε ένα μοντέλο για την αξιολόγηση κάθε σχολείου, με την εμπλοκή των ίδιων των σχολείων σε συνεργασία με ειδικούς στον τομέα της αξιολόγησης. Το μοντέλο αυτό επικεντρωνόταν στις διδακτικές διαδικασίες με στόχο την ανάδειξη των πρακτικών που συμβάλλουν στη βελτίωση της μάθησης και απώτερο σκοπό την εκτίμηση της ποιότητας του εκπαιδευτικού συστήματος και των σχολείων μέσω μιας ενιαίας προσέγγισης.

Τα δύο επίπεδα αξιολόγησης, δηλαδή του εκπαιδευτικού συστήματος και του σχολείου, έχουν διαφορετικούς στόχους. Όσον αφορά το πρώτο, τα δεδομένα που συγκεντρώνονται συμβάλλουν στη λήψη αποφάσεων σύμφωνων με τις πραγματικές ανάγκες των σχολείων και με το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Όσον αφορά την αξιολόγηση του σχολείου, η αξιολόγηση είναι ένα μέσον ρύθμισης, που ενεργοποιεί διαδικασίες βελτίωσης και ανάπτυξής του. Ένα σχολείο το οποίο μπορεί να συγκρίνει τις δικές του δράσεις σε σχέση με ένα πλαίσιο αναφοράς μπορεί να πραγματοποιήσει πιο αντικειμενική αξιολόγηση (αυτοαξιολόγηση), όχι μόνο των προβλημάτων του αλλά και της συνοχής του και των επιλογών του, με αποτέλεσμα τη βελτίωση της ποιότητας της διδασκαλίας και των αποτελεσμάτων του για τους μαθητές του.

Ένα πλαίσιο οργανωμένο με αυτόν τον τρόπο μπορεί να θεωρηθεί ως οδηγός για την κατασκευή των εργαλείων της εσωτερικής αξιολόγηση/ αυτοαξιολόγησης των σχολικών θεσμών.

Διαδικασίες - Εργαλεία

Τα πεδία διερεύνησης της ποιότητας του σχολείου βάσει του παραπάνω μοντέλου αφορούν:

  • Το γενικό πλαίσιο λειτουργίας του σχολείου (από άποψη δημογραφική, οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική).
  • Τους πόρους που διαθέτει το κάθε σχολείο (ανθρώπινους, υλικούς και οικονομικούς)
  • Τις επιλογές που προσφέρει το κάθε σχολείο (οργανωτικές και διδακτικές επιλογές, τα είδη των κατευθύνσεων που προσφέρει)
  • Τα αποτελέσματα - άμεσα, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα (επίπεδο μάθησης, ποσοστά επιτυχίας των μαθητών στο πανεπιστήμιο και στην αγορά εργασίας). Τα αποτελέσματα μπορούν να αποτελέσουν δείκτες αξιολόγησης σε επίπεδο σχολείου, για να περιγραφεί π.χ. το κλίμα του σχολείου ή οι στάσεις και συμπεριφορές των μαθητών.

Το πλαίσιο της διαμόρφωσης του μοντέλου αξιολόγησης προέβλεπε:

  • τη μελέτη των μεθόδων και των εργαλείων που έχουν χρησιμοποιηθεί από άλλες χώρες, οι οποίες διαθέτουν ένα ολοκληρωμένο σύστημα αξιολόγησης των σχολικών μονάδων,
  • τον ορισμό μιας ομάδας εργασίας, ειδικών επιστημόνων οι οποίοι θα επεξεργαστούν τη δομή, το περιεχόμενο και τη θεματική των υπό αξιολόγηση πεδίων στο ιταλικό σχολείο,
  • τη συνεργασία με τα σχολεία ούτως ώστε να δομηθεί ένα κοινό μοντέλο. Η πρώτη φάση της εφαρμογής του περιελάμβανε την επεξεργασία του παραγόμενου υλικού από μερικούς διευθυντές σχολείων. Στη δεύτερη φάση εφαρμόστηκε πιλοτική έρευνα σε περίπου 30 σχολεία ενώ κατά την τρίτη φάση διεξάγεται έρευνα σε δείγμα σχολείων με σκοπό να ορισθούν τα θεματικά πεδία της αξιολόγησης.

Η διαδικασία της αξιολόγησης περιλαμβάνει:

  • τη συγκέντρωση συμπληρωματικών στοιχείων σχετικά με τα σχολεία για την ενημέρωση του Υπουργείου Παιδείας (όπως η επάρκεια σε υπολογιστές ή τα ποσοστά μαθητών που επαναλαμβάνουν την τάξη).
  • τη συγκέντρωση στοιχείων που δεν διαθέτει το Υπουργείο Παιδείας αλλά θεωρούνται σημαντικά (π.χ. το επίπεδο συμμετοχής των γονέων στα θέματα που αφορούν το σχολείο ή η εφαρμογή τεστ και εξετάσεων δομημένων ειδικά για τους μαθητές των συγκεκριμένων σχολείων).
  • τη διαμόρφωση εργαλείων (όπως ερωτηματολόγια γονέων και εκπαιδευτικών, καρτέλες μαθητών), τα οποία μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα σχολεία για την αυτοαξιολόγησή τους με σκοπό την υποστήριξη της διαδικασίας της εσωτερικής αξιολόγησης.
  • στοιχεία που προκύπτουν από μια σειρά επισκέψεων σε επιλεγμένα σχολεία, μετά από παρατήρηση των εφαρμοζόμενων διδακτικών μεθόδων και των πολιτικών οργάνωσης στο επίπεδο της σχολικής μονάδας συνολικά καθώς και στο επίπεδο της σχολικής τάξης.

Πηγές - Σύνδεσμοι